Trang chủ
I/ Lịch sử của mã Morse
a/ Câu chuyện của ngành truyền thông
Theo khoa học, con người bắt đầu xuất hiện trên Trái Đất vào khoảng 2 triệu năm về trước. Với khoa học, con người đã đạt đươc những sự tiến bộ vượt bậc không thể ngờ. Xuyên suốt lịch sử phát triển của loài người là những cuộc chiến tranh đẫm máu để tranh giành thức ăn, lãnh thổ, quyền lực… Nhờ vào khoa học, con người đã sáng tạo ra hàng triệu thứ vũ khí, nhưng vũ khí hùng mạnh nhất trong 2 triệu năm tồn tại của con người, thứ vũ khí mà “trong chiến tranh hiện đại, kẻ nào kiểm soát thứ này sẽ chiến thắng!” lại là thứ không thể gây ra bất kỳ vết thương nào. Đó chính là Công nghệ Thông tin Liên lạc – gọi tắt là Truyền Thông.
Ban đầu việc Truyền Thông được tạo ra nhằm mục đích phục vụ cho chiến tranh. Việc giao tiếp thuận lợi trong chiến tranh có khả năng lật đổ hoàn toàn lợi thế về quân số. Thuở sơ khai những người lính làm nhiệm vụ đưa thư giữa sở chỉ huy và mặt trận. Từ hình tượng những người lính đó, cuộc thi chạy đua nổi tiếng với cái tên Marathon ra đời. Sau khi chiến tranh kết thúc, thành quả của những phương tiện Truyền Thông đó sẽ giúp phục vụ cho đời sống của người dân cách tốt hơn. Phương tiện liên lạc được thay đổi từ sức người, sức ngựa, sức xe thô sơ cho tới sức hơi nước (tàu hỏa, tàu thủy). Thế nhưng người ta vẫn phải đợi hàng tuần, hàng tháng trời để nhận được một bức thư. Và bước ngoặt của ngành Truyền Thông tới từ việc phát minh ra điện và nam châm điện, cùng một họa sĩ tài ba: Samuel Morse.
b/ Người tạo ra bước ngoặt: Samuel Morse
Samuel Finley Breese Morse sinh ngày 27/04/1791, tại Charlestown, Massachusetts. Ông theo học Đại học Yale, nơi mà ông đã dành sự quan tâm của mình cho nghệ thuật và kỹ thuật điện. Sau khi tốt nghiệp, Morse trở thành một họa sĩ. Năm 1825, ông được thành phố New York giao hợp đồng vẽ một bức tranh. Trong thời gian ông phải đi xa nhà để nhận việc này, vợ của ông đã qua đời mà ông không biết, để lại sự đau xót vì việc thông tin quá chậm đã khiến ông không có cơ hội gặp vợ lần cuối.
Bảy năm sau, 1832, trong một lần đi tàu trở về Châu Âu, ông được nghe về một phát minh mới là nam châm điện, thứ tạo ra điện từ và cách điện từ chuyển thông tin nhanh hơn thư tín. Những năm sau đó, ông tích cực làm việc và phát triển để có thể tạo nên một hệ thống thông tin liên lạc hữu ích và ứng dụng được trong thực tế. Mã Morse ra đời, với 2 ký hiệu “chấm” và “gạch” (tiếng Anh là “dot” và “dash”) đại diện cho các chữ số và chữ cái, cùng thiết bị phát – nhận tín hiệu gọi là máy điện báo. Ngày 24/05/1844, bức điện tín đầu tiên được chuyển đi từ Washington D.C. tới Baltimore, với thông điệp là: “What hath God wrought!” – “Hãy nhìn xem điều Chúa đã làm!” (Dân số 23, 23)
II/ Giới thiệu bảng mã Morse – Cách học và Thực hành
a/ Bảng mã Morse
Quy ước của bảng Morse quốc tế:
- Một gạch bằng 3 chấm.
- Trong cùng một ký tự, khoảng cách giữa các chấm và gạch là 1 chấm.
- Khoảng cách giữa 2 ký tự liên tiếp bằng 3 chấm.
- Khoảng cách giữa 2 từ liên tiếp bằng 7 chấm.
b/ Cách học mã Morse:
Học theo bộ 5 bảng chữ cái đối nhau đã phân loại.
- Bảng 1 gồm 8 chữ cái đối xứng.
- Bảng 2 gồm 6 chữ cái đảo ngược.
- Bảng 3 gồm 6 chữ cái tương phản.
- Bảng 4 gồm 4 chữ cái đối chiếu.
- Bảng 5 gồm 3 chữ cái bất quy tắc.
Học theo tháp Morse
- Hình tròn đại diện cho TIC, hình vuông đại diện cho TE.
- Chọn 1 trong 2 bên để bắt đầu, sau khi học xong hết một bên thì tiếp tục với bên còn lại.
- Học chữ số cuối cùng, nếu tinh ý sẽ nhận ra quy tắc giúp ghi nhớ chữ số rất nhanh!
Học bằng bài vè Morse (chỉ có ở Việt Nam)
- Còi kêu một tích một tè
- Ở xa nghe tưởng hò hè nhau chơi
- Tra ra chữ morse rành rồi
- T.M.O.CH tè mà thôi
- E.I.S.H tích thôi
- B.V ba tích ngược xuôi cái tè
- Chữ P để tích hai đầu
- Hai tè vào giữa X thì ngược đi
- Chữ Q nghe cũng dị kỳ
- Hai tè còn nối tích tè đằng đuôi
- Y thì tè tích không xuôi
- Thêm hai tè nữa đằng đuôi hơi dài
- A.N kể chắp cũng tài
- Tích tè, tè tích ai ai cũng tường
- Chữ D nghe cũng dễ thương
- Một tè hai tích đảo lộn chữ U
- Lặng nghe còi đánh chữ G
- Hai tè một tích W lồng ngược lên
- R thì để tích hai bên
- Một tè vào giữa K lên ngược dòng
- Tích tè hai tích L đây
- F đảo ngược lại cùng dòng dễ phân
- Chữ C riêng lẻ đơn phần
- Tè tích phải đánh hai lần nhớ ghi
- Vài lời vần morse nhớ ghi
- Học cho mau thuộc có chi nản lòng!
c/ Các quy ước quốc tế khi liên lạc
Morse khởi đầu là phương tiện để truyền tải và nhận thông tin từ 2 nơi cách xa nhau, vậy nên cũng có nhiều quy tắc khi phát tin cũng như khi nhận tin, dưới đây là các quy ước quốc tế đó.
- ĐỐI VỚI NGƯỜI PHÁT TIN
- Bắt đầu: NW hoặc AAA – New Line
- Khẩn: DD
- Bỏ chữ: HH (8xE, Error)
- Ngưng một lát: AS – A Second
- Kết thúc bản tin: AR – All Right
- SOS – Save Our Souls
- ĐỐI VỚI NGƯỜI NHẬN TIN
- Sẵn sàng nhận: K – ‘Kay
- Đợi một chút: AS
- Xin nhắc lại: IMI – I Miss It
- Không đồng ý: N – No
- Đồng ý: C – Correct
- Đã hiểu bản tin: R – Roger hoặc VE
d/ Thực hành thổi Morse
Còi Morse thường được chế tạo bằng kim loại (thau) hoặc bằng nhựa, chúng ta phải dùng môi ngặm kín miệng còi. Đầu lưỡi đè kín lỗ thổi.
Khi thổi âm thanh ngắn (TIC), chúng ta nhả lưỡi ra và đậy lại ngay. Động tác này xảy ra thật nhanh, làm cho người nghe thấy rõ một tiếng TIC thật đanh gọn.
Khi thổi âm thanh dài (TE), chúng ta nhả lưỡi ra một lúc và đậy lại sau khoảng ½ giây. Động tác này xảy ra thật thong thả, làm cho người nghe thấy rõ một tiếng TE dài hơn tiếng TIC.
e/ Luyện tập bằng ứng dụng công nghệ thông tin
Có rất nhiều app điện thoại hoặc các trang web có tích hợp sẵn bảng mã Morse để chúng ta học và luyện tập cách giải morse. Chỉ cần search từ khóa liên quan tới Morse để tìm kiếm những app và web đấy!
III/ Ứng dụng của Morse
a/ Vị trí của Morse trong đời sống ngày nay
Ngày nay, Morse không còn được sử dụng chính thức trong thông tin liên lạc do sự bùng nổ của các phương thức truyền thông mới như Điện thoại, Internet, Email,… Nhân loại đã khép lại 144 năm sử dụng dịch vụ truyền tin này với bức điện tín cuối cùng được gửi đi từ Ấn Độ vào ngày 14/07/2013, trong khi trước đó 7 năm, hãng Western Union đã đóng cửa dịch vụ điện tín của mình trên toàn nước Mỹ. Tuy nhiên Morse vẫn còn được ứng dụng trong một số lĩnh vực đặc thù như quân sự, giáo dục. Trong giáo dục Morse được sử dụng như là một công cụ để huấn luyện nhằm nâng cao khả năng ghi nhớ, phản ứng và rèn luyện giác quan.
Morse được kết hợp ứng dụng với các tổ chức hoạt động thanh niên như Hướng Đạo sinh, Đoàn Thanh niên… để sử dụng trong các trò chơi lớn, dùng để liên lạc khi chúng ta ở ngoài tầm nghe thấy tiếng nói, hay ngoài tầm mắt. Đặc điểm của mã Morse là để luyện tinh thần đồng đội; cùng học, cùng luyện tập, cùng truyền tin.
b/ Sử dụng Morse trong hoạt động Phong Trào Thiếu Nhi Thánh Thể (PT
Mục đích của PT TNTT là đào luyện các em Thiếu nhi theo hai phương diện tự nhiên và siêu nhiên, để các em trở thành những con người kiện toàn về thể chất, tinh thần, nhân cách cũng như một Kitô hữu hoàn hảo, có nền tảng đạo đức chắc chắn. Chúng ta thường xuyên ứng dụng Morse khi tập họp Đoàn sinh, trong các buổi Sinh hoạt và đặc biệt là trong các Sa Mạc Huấn Luyện, sử dụng như một thứ “luật mềm” để giáo dục các em Đoàn sinh, cũng như giúp các em rèn luyện tính cần cù, nhẫn nại.
Ngoài việc sử dụng còi để điều khiển và phát các bản tin, chúng ta còn có thể ứng dụng Morse một cách sáng tạo hơn:
- Sử dụng công cụ khác thay cho còi lệnh: Ta thổi Tù Và thay vì Còi, gõ Trống từng nhịp CẮC – TÙNG. Hoặc trong đêm tối, chúng ta có thể dùng Ánh Sáng, ví dụ như Đèn pin từng nháy NHANH – CHẬM, hoặc các que sáng NGẮN – DÀI khác nhau để đại diện cho TIC – TE…
Sử dụng trong các bản Mật Thư: Ta có thể dùng các ký hiệu khác nhau để đại diện cho TIC và TE, ví dụ như Hoa – Lá, Mặt Trời – Mặt Trăng, Số Chẵn – Số Lẻ hoặc Nốt Đen – Nốt Trắng – Móc Đơn – Móc Kép trong các bản nhạc…
